Badania lekarskie kierowców

II SA/Sz 375/08 - Wyrok WSA w Szczecinie
Data orzeczenia
2008-09-24 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2008-05-09
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie
Sędziowie
Arkadiusz Windak /przewodniczący/
Grzegorz Jankowski /sprawozdawca/
Marzena Iwankiewicz
Symbol z opisem
6031 Uprawnienia do kierowania pojazdami
Hasła tematyczne
Policja
Skarżony organ
Komendant Policji
Treść wyniku
Uchylono decyzję I i II instancji
Powołane przepisy
Dz.U. 2002 nr 153 poz 1270 art. 200, art. 145 par 1 pkt 1 lit. a, art. 152
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Arkadiusz Windak, Sędziowie Sędzia WSA Marzena Iwankiewicz, Sędzia NSA Grzegorz Jankowski/spr./, Protokolant Katarzyna Skrzetuska-Gajos, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 września 2008 r. sprawy ze skargi P. M. na decyzję Komendanta Policji z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie skierowania na badania psychologiczne i lekarskie I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Komendanta Policji z dnia [...] r. Nr [...], II. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu, III. zasądza na rzecz skarżącego P. M. od Komendanta Policji kwotę [...] tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Uzasadnienie

Komendant Powiatowy Policji, działając na podstawie art. 124 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, decyzją z dnia [...] skierował P. M. na badania lekarskie i psychologiczne z uwagi na fakt kierowania przez niego pojazdem mechanicznym w stanie nietrzeźwości.

W odwołaniu od wyżej wymienionej decyzji, P. M. wskazał, że nie było podstaw do jej wydania, bowiem termin, w którym organ był uprawniony do skierowania go na przedmiotowe badania upłynął bezskutecznie w dniu 27 kwietnia 2007 r.

W wyniku rozpatrzenia wniesionego odwołania, Komendant Wojewódzki Policji, decyzją z dnia [...] wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., art. 122 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym w związku z § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 stycznia 2004 r. w sprawie badań lekarskich kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i art. 124 ust. 1 pkt 2 lit a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo

o ruchu drogowym w związku z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia

1 kwietnia 2005 r. w sprawie badań psychologicznych kierowców i osób ubiegających się uprawnienia do kierowania pojazdami oraz wykonujących pracę na stanowisku kierowcy, utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu decyzji organ drugiej instancji wskazał, że podstawą faktyczną rozstrzygnięcia było kierowanie przez stronę w dniu 27 marca 2007 r. około godz. 17:30 w miejscowości N. na ul. M. samochodem marki Opel Astra o numerze rejestracyjnym [...] w stanie nietrzeźwości (3,6‰ alkoholu we krwi). Stan nietrzeźwości kierującego pojazdem ustalono na podstawie wskazań zalegalizowanego urządzenia kontrolno-pomiarowego typu Alkomat (3,19‰ alkoholu) i laboratoryjnej analizy pobranej próbki krwi (3,6 ‰ alkoholu).

W związku z powyższym, w wyniku przeprowadzonego postępowania przygotowawczego przeciwko odwołującemu się, w dniu [...]. Sąd Rejonowy skazał prawomocnym wyrokiem P. M. uznając go winnym popełnienia przestępstwa prowadzenia pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym w stanie nietrzeźwości.

W odniesieniu do zarzutów podniesionych przez stronę w odwołaniu, Komendant Wojewódzki Policji wskazał, że skierowanie kierowcy na badania lekarskie i psychologiczne ma na celu stwierdzenie istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych i psychologicznych do kierowania pojazdem silnikowym. Badania lekarskie kierowcy mają charakter badań okolicznościowo-sytuacyjnych i mają na celu ocenę stanu zdrowia kierowcy i jego predyspozycji psychicznych odnośnie określonej sytuacji w jakiej się znalazł, a ponadto wymagają sprawdzenia lub weryfikacji stanu zdrowia badanego jako czynnika mającego istotny wpływ na bezpieczeństwo i porządek na drodze.

Właściwy organ kieruje osoby kierujące pojazdem w stanie nietrzeźwości lub po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu na badania lekarskie

i psychologiczne w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia, w którym nastąpił wypadek drogowy, albo od dnia, w którym kierował pojazdem w stanie nietrzeźwości lub po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu (badania lekarskie

i psychologiczne), albo od dnia, w którym przekroczył liczbę 24 punktów otrzymanych na podstawie art. 130 ust. 1 ustawy – Prawo o ruchu drogowym (badania psychologiczne).

Wskazany w powyższych przepisach trzydziestodniowy termin do wydania decyzji o skierowaniu na badania lekarskie i psychologiczne, zdaniem organu odwoławczego, należy uznać za termin instrukcyjny, bowiem nie wywołuje on skutku prawnego dla organu wydającego decyzję o skierowaniu na takie badania.

P. M., w skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, zarzucił organom orzekającym w sprawie naruszenie przepisów rozporządzeń Ministra Zdrowia z dnia 7 stycznia 2004 r. w sprawie badań lekarskich kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami (§ 2

ust. 1) oraz z dnia 1 kwietnia 2005 r. w sprawie badań psychologicznych kierowców

i osób ubiegających się uprawnienia do kierowania pojazdami oraz wykonujących pracę na stanowisku kierowcy (§ 2 ust. 2), poprzez uznanie, że termin wskazany

w tych przepisach jest terminem instrukcyjnym. W ocenie skarżącego organ pierwszej instancji nie był uprawniony do kierowania go na przedmiotowe badania

w dniu [...], w sytuacji, gdy upłynął już trzydziestodniowy termin przewidziany w powołanych wyżej przepisach, stwierdzenie bowiem kierowania przez niego pojazdem w stanie nietrzeźwości nastąpiło w dniu 27 marca 2007 r.

Komendant Wojewódzki Policji, w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie, podtrzymując swoje stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny z w a ż y ł, co następuje:

Ocena działalności organów administracji publicznej dokonywana przez sąd administracyjny sprowadza się do kontroli prawidłowości rozstrzygnięcia będącego przedmiotem tej oceny pod względem zgodności z przepisami prawa materialnego oraz pod względem zgodności z przepisami postępowania administracyjnego.

Oznacza to, że w zakresie dokonywanej kontroli sąd zobowiązany jest zbadać, czy organ administracji orzekając w sprawie nie naruszył prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik postępowania.

Skarga P. M. zasługuje na uwzględnienie z uwagi na naruszenie przez organy orzekające w rozpatrywanej sprawie przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na wynik rozpatrywanej sprawy.

Przedmiotem skargi jest decyzja Komendanta Wojewódzkiego Policji, którą utrzymano w mocy decyzję Komendanta Powiatowego Policji, kierującą P. M. na badania lekarskie i psychologiczne z uwagi na fakt kierowania przez niego pojazdem mechanicznym w stanie nietrzeźwości. Rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, organy obu instancji dokonały w oparciu o przepisy art. 122 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 ze zm.) w związku z § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 stycznia 2004 r. w sprawie badań lekarskich kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami (Dz. U. Nr 2, poz. 15 ze zm.), powoływanego dalej jako rozporządzenie z dnia 7 stycznia 2004 r. i art. 124 ust. 1 pkt 2 lit a powołanej wyżej ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym w związku z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 1 kwietnia 2005 r. w sprawie badań psychologicznych kierowców i osób ubiegających się uprawnienia do kierowania pojazdami oraz wykonujących pracę na stanowisku kierowcy (Dz. U. Nr 69, poz. 622 ze zm.), powoływanego dalej jako rozporządzenie z dnia 1 kwietnia 2005 r.

Stosownie do treści przepisu art. 122 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy – Prawo o ruchu drogowym badaniu lekarskiemu przeprowadzonemu w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem podlega kierujący pojazdem skierowany przez organ kontroli ruchu drogowego, jeżeli kierował pojazdem w stanie nietrzeźwości lub po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu. Zgodnie zaś z art. 124 ust. 1 pkt. 2 lit. a cytowanej ustawy badaniu psychologicznemu przeprowadzonemu w celu orzeczenia istnienia lub braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem podlega kierujący pojazdem silnikowym skierowany, w drodze decyzji, przez organ kontroli ruchu drogowego, jeżeli kierował pojazdem w stanie nietrzeźwości lub po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu.

Kierującemu pojazdem, o którym mowa w art. 122 ust. 1 pkt 1 i ar. 124 ust. 1 pkt 2 ustawy – Prawo o ruchu drogowym, stosownie do treści przepisów § 2 ust. 2 rozporządzenia z dnia 7 stycznia 2004 r. i § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 1 kwietnia 2005 r., skierowanie na wskazane wyżej badania lekarskie i psychologiczne wydaje komendant powiatowy Policji w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia w którym nastąpił wypadek drogowy, albo od dnia, w którym kierował pojazdem w stanie nietrzeźwości lub po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu (badania lekarskie i psychologiczne), albo od dnia, w którym przekroczył liczbę 24 punktów otrzymanych na podstawie art. 130 ust. 1 ustawy – Prawo o ruchu drogowym (badania psychologiczne).

Kwestią sporną pomiędzy skarżącym i organami orzekającymi

w rozpoznawanej sprawie, i tym samym wymagającą przesądzenia, jest prawidłowa interpretacja zwrotu "w terminie nie dłuższym niż 30 dni" zawartego w przepisach § 2 ust. 2 rozporządzenia z dnia 7 stycznia 2004 r. oraz w § 2 ust. 1 rozporządzenia

z dnia 1 kwietnia 2005 r.

W ocenie organów termin ten ma charakter instrukcyjny i jego przekroczenie nie stanowi przeszkody do wydania skierowania na przedmiotowe badania. Odmiennego zdania jest skarżący, który zarówno w odwołaniu od decyzji organu pierwszej instancji, jak i w skardze na decyzję Komendanta Wojewódzkiego Policji, argumentował, że przekroczenie powyższego terminu powoduje, że nie jest możliwe skierowanie go na powyższe badania.

Skład orzekający w niniejszej sprawie podziela drugie z zaprezentowanych wyżej stanowisk (podobnie vide: wyrok NSA z dnia 18 stycznia 2007 r. sygn. akt I OSK 332/06; wyrok WSA w Białymstoku z dnia 29 maja 2008 r. sygn. akt. II SA/Bk 125/08), że zawarte w rozporządzeniach z dniach 7 stycznia 2004 r. i 1 kwietnia 2005 r. sformułowanie "w terminie nie dłuższym niż 30 dni" oznacza, że upływ przedmiotowego terminu powoduje wygaśnięcie uprawnienia organów kontroli ruchu drogowego do wystawienia skierowania na badania lekarskie i psychologiczne

w trybie art. 122 ust. 1 pkt 3 i art. 124 ust. 1 pkt 2 ustawy – Prawo o ruchu drogowym.

Zdaniem składu orzekającego wyżej wskazany termin jest terminem prawa materialnego z natury swej nieprzywracalnym. Jego zachowanie lub nie, w sposób bezpośredni wpływa bowiem na sytuację materialnoprawną kierowcy.

Istota i sens poddania kierowcy prowadzącego pojazd w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem innego środka działającego podobnie do alkoholu badaniom lekarskim i psychologicznym w trybie art. 122 ust. 1 pkt 3 i art. 124 ust. 1 pkt 2 ustawy – Prawo o ruchu drogowym polega na uzyskaniu aktualnych wyników tych badań, co jest możliwe wyłącznie przy takim sprawdzeniu jego predyspozycji psychofizycznych, które jest jak najmniej oddalone w czasie od daty zdarzenia.

Stanowisko o materialnoprawnym charakterze wyżej wskazanego terminu wynika również z wykładni gramatycznej i celowościowej przepisów § 2 ust. 2 rozporządzenia z dnia 7 stycznia 2004 r. oraz w § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia

1 kwietnia 2005 r. Sformułowanie "w terminie nie dłuższym niż 30 dni" wyraźnie wskazuje, że chodzi o termin nieprzekraczalny, albowiem tylko taki gwarantuje jednostce stabilność jej sytuacji prawnej w zakresie posiadania uprawnień do kierowania pojazdami i braku zastrzeżeń co do jej stanu zdrowia. Niedopuszczalna jest bowiem, w ocenie składu orzekającego, sytuacja jaka miała miejsce

w rozpatrywanej sprawie, w której w stosunku do skarżącego skierowanie na badania lekarskie i psychologiczne zostało wydane w dniu [...], a więc po upływie ponad siedmiu miesięcy od dnia zdarzenia z jego udziałem, które nastąpiło w dniu 27 marca 2007 r.

Wskazać również należy, że uznanie powyższego terminu za instrukcyjny prowadziłoby do wniosku, że niezależnie od tego, czy niepoddanie się przedmiotowym badaniom dotyczyło skierowania wydanego w tym terminie, czy po ponad sześciu miesiącach od jego upływu, sankcja w postaci cofnięcia przez starostę uprawnień do kierowania pojazdami na podstawie art. 140 ust. 1 pkt 4 lit. a

i b ustawy – Prawo o ruchu drogowym pozostaje cały czas otwarta od dnia zdarzenia. Sytuacja taka jest nie do zaakceptowania z uwagi na konieczność zagwarantowania stabilności obrotu prawnego.

Wyniki wykładni gramatycznej i celowościowej znajdują także potwierdzenie w wykładni historycznej. O ile bowiem rozporządzenie Ministra Transportu

i Gospodarki Morskiej z dnia 14 kwietnia 2000 r. w sprawie badań psychologicznych kierujących pojazdami oraz kandydatów na instruktorów i egzaminatorów (Dz. U.

Nr 36, poz. 416 ze zm.) poprzedzające rozporządzenie z dnia 1 kwietnia 2005 r. nie zawierało uregulowań dotyczących uprawnień policji do kierowania na badania psychologiczne, o tyle rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej

z dnia 19 października 1999 r. w sprawie kierowania na badania lekarskie przeprowadzane w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami (Dz. U. Nr 88, poz. 994) poprzedzającego rozporządzenie z dnia 7 stycznia 2004 r. taką regulację w § 2 ust. 1 zawierało. Stosownie do treści tego przepisu kierującemu pojazdem, o którym mowa w art. 122 ust. 1 pkt 3 ustawy - Prawo o ruchu drogowym, skierowanie na badanie lekarskie wydawał komendant powiatowy policji "w terminie 30 dni od dnia, w którym nastąpił wypadek drogowy". Nietrudno zauważyć, że w rozporządzeniu z dnia 1 kwietnia 2005 r. i z dnia 7 stycznia 2004 r. doprecyzowano termin, w jakim organ kontroli ruchu drogowego może skierować prowadzącego pojazd na przedmiotowe badania. Zastąpienie sformułowania "w terminie 30 dni" frazą "w terminie nie dłuższym niż

30 dni" uprawnia do wniosku, że ustawodawca zamierzał podkreślić nieprzekraczalność tego terminu, tak istotnego z punktu widzenia uzyskania aktualnych wyników badań lekarskich i możliwości cofnięcia uprawnień przez starostę na podstawie art. 140 ust. 1 pkt 4 lit. a i b ustawy – Prawo o ruchu drogowym.

Z powyżej podanych powodów skład orzekający podzielił stanowisko skarżącego, że skierowanie na badania lekarskie na podstawie przepisu § 2 ust. 2 rozporządzenia z dnia 7 stycznia 2004 r. w sprawie badań lekarskich kierowców

i osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i badanie psychologiczne na podstawie przepisu § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 1 kwietnia 2005 r. w sprawie badań psychologicznych kierowców i osób ubiegających się uprawnienia do kierowania pojazdami oraz wykonujących pracę na stanowisku kierowcy, następujące po upływie 30 dni od dnia, w którym nastąpił wypadek drogowy, albo od dnia, w którym kierowca prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości lub po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu (badania lekarskie

i psychologiczne), albo od dnia, w którym przekroczył liczbę 24 punktów otrzymanych na podstawie art. 130 ust. 1 ustawy – Prawo o ruchu drogowym (badania psychologiczne), następuje z naruszeniem prawa materialnego mającym istotny wpływ na wynik sprawy.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia

30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), orzeczono o uchyleniu obydwu decyzji.

Zakres, w jakim uchylona decyzja nie podlega wykonaniu określono w oparciu o przepis art. 152 powołanej wyżej ustawy.

O zwrocie kosztów postępowania sądowego orzeczono w oparciu o art. 200 cytowanej ustawy.